Cyrkulacja powietrza przepływającego między pomieszczeniami wewnątrz budynku, a przestrzenią na zewnątrz to wentylacja. Podstawowym jej zadaniem jest wymiana zanieczyszczonego, zużytego powietrza na świeże. Równocześnie nawiewane powietrze musi równoważyć jego wywiew.
Sprawnie działająca wentylacja usuwa z pomieszczeń dwutlenek węgla, parę wodną, alergeny i zapachy. Niezależnie od tego na jaką wentylację się decydujemy, ważne jest by działała prawidłowo. W przeciwnym razie człowiek narażony jest na to, że będzie przebywał w pomieszczeniach wypełnionych zanieczyszczonym powietrzem, a to z kolei znajdzie swe odzwierciedlenie w jego zdrowiu.
W budownictwie obowiązują pewne normy, które mówią, że do pomieszczeń w których przebywają osoby niepalące powinno być dostarczane 30 metrów sześciennych powietrza na godzinę, a tam gdzie przebywają osoby palące, nawet 50 metrów sześciennych czystego powietrza na godzinę.
Zależnie od oczekiwań i możliwości finansowych istnieje kilka rodzajów wentylacji. Najbardziej popularną i najtańszą jest wentylacja naturalna, czyli tzw. grawitacyjna.
Działa ona na zasadzie sił natury i zależy przede wszystkim od warunków pogodowych jakie panują na zewnątrz budynku, a także od kształtu dachu, wysokości komina itp.
Kanały wentylacji naturalnej są elementami konstrukcyjnymi budynku i nie wymagają dodatkowych urządzeń, ani nakładów finansowych np. na energię elektryczną. Zalicza się to do zalet tej wentylacji, ale także i do wad. Jeśli warunki atmosferyczne będą nie najlepsze, to wentylacja grawitacyjna nie będzie sprawnie funkcjonować.
Kiedyś ten system sprawdzał się bardzo dobrze ze względu na nieszczelność okien, czy samych budynków. Powietrze miało swobodny dostęp do pomieszczeń. Obecnie domy buduje się technologią, która sprawia, że są one niezwykle szczelne i świeże powietrze w zasadzie nie ma szans dostać się do środka. Ograniczona jego ilość niekorzystnie wpływa na prawidłową pracę przewodów wentylacyjnych. Zanieczyszczone powietrze zamiast być odprowadzane na zewnątrz jest zasysane do środka. Następuje odwrócenie ciągu przewodów kominowych. Dodatkowo mała ilość powietrza jest pomniejszana jeśli w mieszkaniu znajdują się urządzenia gazowe, które pobierają powietrze do spalania. Żeby temu zapobiec stosuje się nawiewniki, które regulują ilość i wilgotność powietrza.
Jeśli wentylacja będzie funkcjonowała prawidłowo, to świeże powietrze będzie napływało z zewnątrz, a zanieczyszczone za pomocą podciśnienia będzie wyciągane kanałami wentylacyjnymi.
Ze względu na rosnącą świadomość znaczenia poprawnej wentylacji coraz częściej odchodzi się od tej naturalnej, która jest najbardziej zawodna i stosuje się wentylację np. mechaniczną. Zapewnia ona wymagany przepływy powietrza.
Wentylację mechaniczną dzieli się na wywiewną, nawiewną, nawiewno-wywiewną i nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła.
Wentylacja mechaniczna wywiewna jest właściwie uzupełnieniem grawitacyjnej. Powietrze dostaje się do budynku z zewnątrz przez nieszczelności, lub nawiewniki a odprowadzane jest przez urządzenia wywiewne, które wymuszają przepływ powietrza np. okapy, czy wentylatory. Usuwają one zapachy i zanieczyszczone powietrze, ale mogą doprowadzić do zachwiania równowagi nawiew/wywiew, więc ważne jest, by dbać o prawidłowy dopływ powietrza z zewnątrz.
Wentylacja mechaniczna nawiewna działa odwrotnie. Świeże powietrze dostaje się do pomieszczeń za pomocą wentylatorów a wypływa w sposób naturalny.
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna, to kompletny system wentylacyjny. Urządzenia mechaniczne wymuszają ruch powietrza. Ten system zupełnie nie jest uzależniony od warunków pogodowych. Działa za pomocą energii elektrycznej. Trzeba jednak wiedzieć, że taki rodzaj wentylacji będzie sprawnie funkcjonował tylko wtedy, gdy wentylatory, które wyciągają i doprowadzają powietrze będą odpowiednio dobrane.
System wentylacji nawiewno-wywiewnej dokonuje wymiany powietrza, ale także odzyskuje ciepło. Odpowiada za to rekuperator. Ciepło pobierane jest z zanieczyszczonego powietrza, które wydostaje się na zewnątrz i przekazywane jest nadpływającemu czystemu powietrzu do wewnątrz. W tym wypadku w pełni kontroluje się ilość wentylowanego powietrza, a nawet można to zaprogramować w cyklu np. tygodniowym. Odzyskać w ten sposób można nawet 95% ciepła, które przy innym systemie wentylacyjnym zostałoby utracone bezpowrotnie. Instalacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła jest najbardziej efektywna ze wszystkich, a koszty jej zakupu zwracają się bardzo szybko.
Wentylacja hybrydowa. Działa ona na zasadzie wentylacji naturalnej i mechanicznej. Gdy na zewnątrz panują dobre warunki pogodowe, wówczas pracuje ona na zasadzie systemu naturalnego, a jeśli warunki ulegają pogorszeniu, to wtedy włącza się wentylacja mechaniczna.
Bez względu na to jaki rodzaj wentylacji jest stosowany, musi być on niezwykle sprawny. Źle dobrana lub niepoprawnie działająca wentylacja prowadzi do wielu problemów.
Jedne można zauważyć gołym okiem, natomiast innych nie sposób spostrzec, a te właśnie są najbardziej niebezpieczne.
Zła wentylacja oznacza nic innego, jak zawilgocone i zagrzybione ściany, sufity, nadproża, grzyb w ościeżach okiennych, pod parapetami, za meblami, w narożach pokoi. Ponadto pod wpływem wilgoci pęcznieją drewniane meble, podłogi, powietrze skrapla się na oknach i szybach.
Poza tym skutkiem zlej wentylacji niewidocznym, ale wyczuwalnym są zapachy kuchenne, spalinowe, dym papierosowy. Zamiast wypływać przez przewody wentylacyjne są zasysane do środka pomieszczeń. Pleśń i grzyb wpływają także na stopniowe niszczenie konstrukcji budynku.
Nieefektywna wentylacja w pomieszczeniach, gdzie znajdują się urządzenia gazowe doprowadza do emisji dwutlenku węgla- czadu. Jest on niezauważalny, niewyczuwalny i bardzo toksyczny. Zatrucie czadem może doprowadzić nawet do śmierci.
Zła wentylacja stwarza doskonałe warunki do rozwoju grzybów i pleśni, co ma ogromny wpływ na ludzkie zdrowie. Człowiek przebywający w tak zanieczyszczonym pomieszczeniu jest bardziej narażony na różnego rodzaju choroby i alergie, szczególnie małe dzieci.
Niewłaściwa wentylacja, to niedobór tlenu, czego wynikiem jest złe samopoczucie, częste bóle głowy, podrażnienie błon śluzowych. Takich rzeczy nie można zobaczyć gołym okiem, ale mają bardzo zły wpływ na człowieka. Należy bardzo dbać o to, by móc oddychać czystym, świeżym powietrzem . Jest ono tak samo ważne, jak woda dobrej jakości bez której nie da się przeżyć.